In begin 1200 was Breda nog een nederzetting van boeren en handelaars op het kruispunt van de rivieren de Mark en de Aa (Brede Aa) maar kreeg in 1252 stadsrechten. De stad lag erg gunstig op de handelsroute tussen Vlaanderen en Holland en na de bouw van een burcht eind 1200 werd Breda steeds belangrijker. De eeuwen daarna is Breda een belangrijk knooppunt gebleven; de stad werd dan ook goed verdedigd. Zo was de stad tot 1535 geheel omringd met verdedigingsmuren en grachten. Na die tijd zijn het wallen geworden en zijn de ontstane nederzettingen aan de 3 uitvalswegen, Boscheind, Ginnekeneind en Haagdijk bij de stad betrokken. Pas onder de Duitse bezetting in de 2e wereldoorlog werden de dorpen Ginneken en Princenhage geannexeerd. De ruimte tussen de vesting en de nederzettingen werd in de loop der tijd veelal ingericht voor militaire doeleinden. De rivier de mark, deels de huidige singels waar deze rondvaart doorheen vaart, was een onderdeel van die verdediging. Vooral in de tachtigjarige oorlog zijn er in het buitengebied de Zuiderwaterlinie verdedigingswerken gebouwd, die steeds verder zijn uitgebreid. Deze werken liepen van Bergen op Zoom tot aan Den Bosch. Hier werd water als verdediging ingezet door land onder water te zetten waardoor het te ondiep was om te varen en net te diep om er makkelijk doorheen te lopen. De Brabantse linie is de oudste, langste en meestgebruikte waterlinie van Nederland.
Uitleg
Hieronder staat de plattegrond van het centrum van Breda met nummers die staan voor de verschillende bezienswaardigheden en geschiedkundige wetenswaardigheden waar de rondvaart kloksgewijs langs zal komen. Als u op een rode marker aanraakt, komt daar een foto omhoog van wat er op die plaats te zien is. Klikt u daar op komt u automatisch bij het genummerde stuk in de tekst met uitleg terecht . Heeft u de tekst gelezen of wilt u terug naar de plattegrond kunt u in de browser balk klikken op de pagina terug pijl/knop. Dan komt u direct terug op de plattegrond op de site , ook kunt u klikken op 'terug naar de interactieve plattegrond', alleen blijft u dan op het nieuw geopende venster. Na bezienswaardigheid nummer 19 vind u een plattegrond van het deel van de rondvaart richting het Ginneken en het Markdal. Rondvaarten van 1,5 uur en langer zullen zeker een deel van dit gebied aandoen. Het principe van die plattegrond werk hetzelfde zoals hiervoor uitgelegd. Op een tablet of pc zal er altijd een nieuw venster geopend worden, waarbij u niet terug kunt via de browser balk. Het team van LocoMotion Watersport wenst u een prettige en leerzame rondvaart door Breda.
.
1 De Haven
Het vertrekpunt van deze rondvaart is pas sinds 2007 weer een echte haven, daarvoor was het vanaf 1965 een parkeergarage. Deze herindeling is een hele goede keus gebleken. Er is een gezellig straatje met terrassen gecreëerd en er zijn rondvaart– en verhuurbedrijven gekomen. Dit alles zorgt ervoor dat er een stijgend aantal toeristen en dagjesmensen naar de stad komt. Kortom, bourgondisch verantwoord.
De Haven is ook een van de oudste straten in Breda. Je vind hier dan ook monumentale panden zoals ‘de Vishal ‘ (tegenwoordig de Biertuin) en het pand uit 1644 van de vroegere brouwerij ‘ Witte Anker ’. Dit biermerk is na 116 jaar in 2007 weer op de markt gebracht door de uitbater van Dok 19 en het Bierhuis.
Het huidige pand ‘De Vishal’ dateert uit begin 1700, maar deze plek werd al vanaf begin 1200 gebruikt als visafslag. Terug naar de interactieve plattegrond
2 De Grote Kerk
Of wel de Onze Lieve Vrouwekerk. Deze kruisbasiliek is zowel qua status als qua uiterlijk, met zijn toren van 97 meter, het belangrijkste monumentale pand van Breda.
Er zijn zelfs archeologische resten gevonden van een houten kerkje uit omstreeks 1100.
In 1269 is volgens een oorkonde van het Begijnhof van Breda hier de eerst stenen kerk gebouwd.
De bouw van de kerk in zijn huidige vorm is begonnen in 1410.
Buiten dat er door de tijd heen vele belangrijke Bredanaars in zijn begraven is de Prinsenkapel in deze kerk, gebouwd in opdracht van graaf Hendrik III van Nassau, het mausoleum van de voorvaderen van de Duits Nederlandse koninklijke familie de Nassaus. Hier vindt men ook de gewelfschilderingen van frescoschilder Thomas Vincidor de Bologna, een leerling van Raphael. Deze kunstenaar uit hoogrenaissance was in die tijd na Michelangelo de belangrijkste kunstschilder in het Vaticaan.
Ook in deze kerk heeft in 1566 de beeldenstorm plaats gevonden, wat vaak gezien wordt als de aanjager van de tachtigjarige oorlog (1568-1648) en het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De beeldenstorm was het protest van de protestanten tegen de uitbundige uiting van rijkdom en het vereren van heilige beelden door de katholieken. De opkomst van deze stroming liep navenant gelijk met de opkomst van het Calvinisme, zeg maar de basis voor het latere kapitalisme. Het Calvinisme stond voor betrouwbaarheid, hard en systematisch werken en geen plezier beleven aan het verdiende geld. In1637 werd de kerk definitief protestants. Terug naar de interactieve plattegrond
3 Het Spanjaardsgat en het Kasteel van Breda
Dit is de waterpoort in de verdedigingsmuur tussen de Granaattoren en de Duiventoren van het Kasteel van Breda. Breda was het middelpunt van de tachtig jarige oorlog die duurde van 1568 tot 1648. De verdedigingsmuur en het Spanjaardsgat zijn gebouwd ter nagedachtenis van de herovering van Breda in 1590 op de Spanjaarden door Adriaan van Bergen. Deze turfschipper wist met in zijn ruim enkele verstopte soldaten het kasteel binnen te varen. Echter is het puur een symbool, het Spanjaardsgat is pas 20 jaar na dit gebeuren gebouwd. De daadwerkelijke doorgang waar van Bergen met zijn turfschip het kasteel binnendrong, ligt een stuk verder langs het Valkenbergpark (4).
Het Kasteel van Breda was tot 1350 de burcht van de hertog van Brabant. De edelman Jan van Polaren heeft het verbouwd tot een echt solide kasteel. En vanaf dat zijn kleindochter Johanna in 1403 met Engelbrecht van Nassau trouwde is het kasteel feitelijk in handen van de bekende Duitse familie van Nassau en werd het kasteel in de loop der tijd verbouwd tot een waar paleis. Nadat in 1544 de zoon van Hendrik, René van Chalon, kinderloos stierf erfde zijn Duitse neef Willen prins van Oranje (graaf van Nassau) het gebouw en bestuursrecht. Vervolgens werd hem de frontstad Breda tijdens de tachtigjarige oorlog tussen de katholieke Spaanse heersers en de protestantse Nederlanden in 1567 afgenomen. Hij kreeg het weer terug in 1576 waarna het in 1581 weer werd veroverd door troepen onder bevel van Claude de Berlaymont, heer van Haultepenne voor Spanje. De vesting is in 1625 nog in handen geweest van de Spaanse bevelhebber Spinola tot dat Frederik Hendrik de stad in 1637 weer heroverde.
Door toedoen van Hendrik III van Nassau, toenmalig stadhouder en vertrouweling van de Duitse keizer Karel V, groeide in de eerste helft van de 16e eeuw Breda uit tot een cultureel trefpunt met internationale allure.
In 1667 werd in dit kasteel de vrede van Breda met de Engelsen ondertekend.
Koning Willem I stelde het kasteel in 1826 ter beschikking aan de Koninklijke Militaire Academie en heet het complex tot op de dag van vandaag ‘de KMA’. Terug naar de interactieve plattegrond
4 Slotgracht kasteel Breda
Dit is daadwerkelijk de gracht waar Adriaan van Bergen met zijn turfschip ‘het Paard van Troje' trucje met succes uitvoerde (zie artikel 3 hierboven). Terug naar de interactieve plattegrond
5 Vuurtoren
Dit kunstwerk is verplaats vanuit het Wilhelminapark (artikel 15) en is ontworpen door Aldo Rossi (1931-1997). Terug naar de interactieve plattegrond
6 Het Valkenbergpark
Deze voormalige tuin van het Kasteel van Breda is het belangrijkste en meest bezochte park in Breda. Tijdens koningsdag stallen kinderen hier hun koopwaar uit en in de zomer is het park het decor voor verschillende evenementen en concerten. Door de aanwezigheid van een eet- en drinkgelegenheid, speeltuin met zandbak, een gratis zelfreinigend toilet en veel gras is dit park een uitvalbasis voor veel bredanaars.
In het park, tegen het Begijnhof aan, zijn ook nog resten te zien van een oude verdedigingsmuur. Deze oude verdedigingswerken zijn door het hele centrum gevonden. Terug naar de interactieve plattegrond
7 Begijnhof
Deze gemeenschapsinstelling bestaat al sinds 22 maart 1267 en is sinds die tijd onveranderd gebleven in zijn functie. De locatie is ergens in de 16e eeuw wel een keer veranderd omdat de toenmalige heer van Breda, Hendrik III, de burcht van Jan van Polanen wilde uitbreiden naar de eerste vorm van het huidige Kasteel van Breda.
Ondanks dat er veel gelijkenis is met een klooster, is een katholieke begijnengemeenschap net iets anders. De bewoners leven net als nonnen alleenstaand en grotendeels zelfvoorzienend, echter hebben de begijnen geen levenslange gelofte afgelegd.
In de tuin worden nog steeds heel veel verschillende kruiden en andere planten gekweekt.
Naast het hof bevinden zich een rij panden die de naam hebben de Hofhuizen, waar veel leden van de hofhouding van de Nassaus woonden. Terug naar de interactieve plattegrond
8 Nassau Baronie monument
Koningin Wilhelmina heeft dit monument aan het begin van de 20e eeuw onthuld. Het staat voor de 600 jarige band die de stad Breda heeft met het Huis van Nassau.
Dit aandenken behuisd de leeuw van oranje en 20 wapenschilden van omliggende gemeenten rond Breda. Terug naar de interactieve plattegrond
9 Brouwerij Drie Hoefijzers
Deze brouwerij is opgericht in 1538 en had toen als naam De Boom en werd in 1628 hernoemd tot de Drie Hoefijzers. Echter is pas sinds 1887 de brouwerij hier gebouwd, die stond daarvoor in de Boschstraat, waar hij is opgericht (zie artikel 10 hieronder). Het jaar daarna werden er gelijk 2 gouden medailles gewonnen in Brussel en was de brouwerij ook hofleverancier bij Koning Willen III. In 1968 fuseerde de brouwerij met het Rotterdamse Oranjeboom en kreeg daarmee dezelfde naam. In 1972 besloot de toenmalige eigenaar Allied Breweries nog maar een hoofd merk te voeren, Skol, wat niet zo'n heel groot succes was, waardoor de naam Oranjeboom weer terug werd ingevoerd. Op 29 mei 2004 werd de brouwerij in Breda gesloten en later werd het complex grotendeels gesloopt.
Sindsdien is het een van de nieuw ontwikkelde woonwijken van de stad, waarbij het kantoor, de schoorsteen, de voormalige pastorie en het Lentehof behouden zijn gebleven en een nieuwe functie hebben gekregen. Terug naar de interactieve plattegrond
10 (Nieuwe) Boschstraat
In het vroegere Breda was de Boschstraat, samen met de Ginnekenweg en de Haagdijk een van de 3 toegangswegen met poorten naar het hart van Breda binnen de vestingmuren. Aan het eind van de Boschstraat was de Gasthuispoort, aan de Ginnekenweg(straat), nr 17, de Eindpoort en aan het eind van de Haagdijk(weg) , nr 31, de Tolbrugpoort. In de Boschstraat staan dan ook veel oude en historische gebouwen zoals het oude Mannenhuis, wat tegenwoordig de Beyerd heet. Het pand is al zeker uit de 13e eeuw maar in 1643 heeft het zijn huidige voorgevel gekregen met daarop vereeuwigd de toen 2 bekendste oude mannen in Breda Thijs en Geert Tegenwoordig is hier het stedelijk museum gevestigd. Het gelijknamige cafe de Beyerd is een van de beste biercafé’s van Nederland en heeft een eigen brouwerij. In de vestingtijd van de stad Breda heette de Boschstraat de Gasthuijsbrugge en het was in die straat dan waar in 1534 Claesz van den Corput brouwerij de Boom oprichtte. Nadat in 1628 Dielis Peeters van den Kieboom de brouwerij kocht werd het de drie Hoefijzers, naar het schijnt vernoemd naar de tegenovergelegen smid die een uithangbord met 3 hoefijzers had hangen. Pas in 1887 is de brouwerij verhuisd naar de Ceresstraat (zie artikel 9 hierboven). Cafe de Beyerd heeft het biermerk de Drie Hoefijzers in 2004 nieuw leven ingeblazen.Terug naar de interactieve plattegrond
11 Rioolgemaal
Dit futuristisch ogend gebouw lijkt meer op een bushokje dan dat het je doet denken aan een rioolgemaal. Dit is een van de grote gemalen die er voor zorgen dat hemelwater van uit het centum goed wordt afgevoerd. Terug naar de interactieve plattegrond
12 De luie hoek, de Koepel en het Ignatius ziekenhuis
De luie hoek is een volksbenaming omdat aan de ene kant de mensen lagen in het voormalige Sint Ignatius ziekenhuis en aan de andere kant de mensen zaten in de koepelgevangenis.
Het ziekenhuis heeft als zodanig dienstgedaan vanaf 1923 tot begin jaren negentig van de vorige eeuw. Tegenwoordig is er een mbo school in gevestigd, het Florijn college.
De gevangenis dateert uit laat 1800 en is gebouwd door de justitie-architect Johan Frederik Metzelaar. Aan de achterkant van de Koepel staat het vroegere gerechtsgebouw met cellenvleugel uit 1890, dat tot voor kort een penitentiaire inrichting voor vrouwen was, van waaruit in de nacht van zaterdag 20 op zondag 21 februari 2010 Tottie Kiel wist te ontsnappen via een zelf gegraven tunnel.
De Bredase Koepel is landelijk bekent vanwege de ‘Drie van Breda’ die hier hebben gezeten; Franz Fischer, Ferdinand aus der Fünten en Joseph Kotälla. Joseph stierf hier op 31 juli 1979, de andere 2 zijn op instigatie van de toenmalige minister Korthals Altes op 27 januari 1989 vrijgelaten.
Aanvankelijk kregen oorlogsmisdadigers in die tijd nog de doodstraf, maar koningin Juliana had daar ernstige gewetensbezwaren tegen.
Nu wordt de Koepel door Futuredome Evenst vooral geëxploiteerd als congrescentrum. Terug naar de interactieve plattegrond
13 Het Chasséveld
Het Chasséveld is tegenwoordig ’s zomers het toneel van verschillende muziekevenementen zoals Breda live en op koningsdag het feest van radio 538.
Naast het Chassétheater ligt het vroeg 14e -eeuwse klooster St.-Catharinadal, in Breda bekent als de Kloosterkazerne. Het gebouw is ook een kazerne geweest. Tegenwoordig is hier het Holland Casino gevestigd. Deze kazerne maakte sinds de 17e eeuw deel uit van een groot militair complex, waaraan ook de tegenoverliggende Lange Stallen in de Keizerstraat toebehoorden. De stallen waren het onderkomen van zo'n 264 cavaleriepaarden. In 1980 is het verbouwd tot winkel-kantoorruimten, jongerenhuisvesting en ateliers. Terug naar de interactieve plattegrond
14 Watertoren
De toren van architect Jan Schotel werd gebouwd in 1893 en is 42 meter hoog, met een waterreservoir van 500 m3. Als watertoren heeft hij zijn dienst gedaan tot 1974, tegenwoordig is het een rijksmonument en heeft de Rotterdamse vastgoed- en beleggingmaatschappij hier een kantoor. Terug naar de interactieve plattegrond
15 Wilhelminapark
In dit park heeft de vuurtoren, die nu bij het Valkenbergpark staat, als eerste gestaan. Bij dit park vind je ook de 'Poolse tank', een Duitse Panther D-tank, geschonken door de polen die onder leiding van generaal Maczek Breda bevrijdden op 9 oktober 1944. In 2011 is daar een monument bij gekomen, een obelisk met daarop een wereldbol en 2 vechtende adelaars. Terug naar de interactieve plattegrond
16 Het smalste huis
Boven het smalle steegje aan de Chassésingel zit naar verluidt het smalste pand van Breda, waar reclamebureau No Tomato zijn kantoor heeft. Het pand is nog geen 3 meter breed. Terug naar de interactieve plattegrond
17 Wilhelminastraat
Deze sjieken winkelstraat is, met in het verlengde de Ginnekenweg, de brug tussen het centrum van Breda en de wijk het Ginneken en een van de vroegere toegangswegen naar de vesting Breda. In de richting van het centrum heb je de Ginnekenstraat die eindigt waar ooit een van de 3 toegangspoorten van Breda stond, de Eindpoort. Terug naar de interactieve plattegrond
18 Voormalige apotheek van den Bergh.
Een karakteristiek pand uit laat 1800. In de 2e wereldoorlog is hier apotheker Bicknese, naar verluid zonder reden, doodgeschoten door SS’ers onder het mom dat er zich daar Joden schuilhielden. Terug naar de interactieve plattegrond
19 Rietveld huizen
Dit blokje huizen staan lokaal bekent als de Rietveld huizen, vernoemd naar de meubelmaker en architect Gerrit Rietveld. Dit ten onrechte. De huizen zijn ontworpen door Frans Mol. Beide architecten komen wel uit dezelfde stroming genaamd het nieuwe bouwen.
Er staan wel huizen in Breda ontworpen door Rietveld, maar die staan aan het Montenspark in Breda zuid vlakbij het Mastbos, waar Vader Abraham zijn bedrijf (in) heeft. Terug naar de interactieve plattegrond
Bezienswaardigheden Ginneken Breda
20 de Wegkijker
Het mannetje op de dakrand is eigenlijk een protestbeeld van Maarten Koreman, zoon van Hein Koreman waarvan vele kunstwerken in Breda staan zoals 'de Vlucht' in het park Valkenberg.
Tot 1989 werd de Baronielaan gekruisd door een 4 baans autosnelweg, wat heel wat fileleed en daarbij komende luchtvervuiling met zich meebracht. Toen op een dag Maarten Koreman zijn broer zittend op het dak over de snelweg zag staren, leek het hem een goed idee daar, als protest tegen de vieze lucht van de snelweg, een beeld van te maken. De verlegging van de snelweg naar het buitengebied van Breda heeft een grote verbetering gebracht.
Gelukkig is na de verkoop van het pand in 2016 zijn broer rustig blijven zitten. Terug naar de interactieve plattegrond
21 Moby Dick
Op 20 september 1981 dook rond deze plek in de Mark opeens een zeehond op.
Het dier was vanuit Zeeland via de Volkeraksluizen stroomopwaarts gezwommen en was in de 12 dagen dat hij in het gebeid verbleef een ware attractie geworden. Uiteindelijk is het dier gevangen en overgebracht naar Lenie ’t Hart in Pieterburen, die hem later weer heeft uitgezet in de Waddenzee.
Ter nagedachtenis van dit gebeuren is er in 1984 een beeld geplaatst van kunstenaar en slager in het Ginneken Piet van den Broek. De sokkel gemaakt van koperslakkeien is ontworpen door de Ginnekense architect Wilfried Bunnik. Het beeld is op 26 oktober 1984 door Lenie 't Hart onthuld. Terug naar de interactieve plattegrond
22 Het Ginneken
Onder invloed van de Duitse bezetters is het Ginneken pas in 1942 bij de gemeente Breda getrokken, daarvoor was het vooral een toeristisch plaatsje vanwege het nabijgelegen Markdal en het Mastbos, wat het oudste cultuurbos van Nederland schijnt te zijn. Nu is het een gezellige uitgaanswijk wat zijn oude karakter behouden heeft. Men vind hier vele restaurants en gezellige kroegen. Als woonwijk is het Ginneken ook erg in trek bij vooral een beter gesteld publiek.
De eerst vermelding van de huidige Duivelsbrug stammen uit 1611. Terug naar de interactieve plattegrond
23 Het Markdal
Het Markdal is een prachtig natuurgebied wat hernieuwd vorm krijgt, men laat de natuur hier weer grotendeels zijn gang gaan. Er is en wordt hier met succes gestreefd naar een goed samengaan van vrije Natuur, afwatering, recreatie en landbouw. Bij de stuw, het punt waar niet verder gevaren kan worden, staat een boerderij van Staatsbosbeheer waarop ieder jaar een koppeltje ooievaars een nest heeft. Uitgebreide informatie over het Markdal vind u hier. Terug naar de interactieve plattegrond
24 Bavelsche Leij
Dit beekje stroom hier ter hoogte van de Bieberg in de Mark. Ook wordt in het gebied rond de Bavelsche Leij hard gewerkt het gebied in te richten zoals dat wordt gedaan in het Markdal. Terug naar de interactieve plattegrond
25 Hirdesbrug
Deze balkbrug is in 1905 gebouwd in opdracht van fabrikant L.A. Hirdes om een betere verbinding te krijgen tussen zijn woning en zijn bedrijf.
Dit rijksmonument draagt pas sinds 1942 officieel de naam Hirdesbrug. Terug naar de interactieve plattegrond
26 Seeligkarzerne
Van de Seeligkarzerne staan eveneens de eerste gebouwen sinds de 17e eeuw, waaronder het kleine Arsenaal. Later is het complex meerdere keren uitgebreid.
De aaneengesloten witte huisjes werden bewoond door onderofficieren.
Deels is het complex nu een school, de Rooie Pannen en in 2022 zal het terrein een stadspark worden en krijgen de panden een andere bestemming zoals horeca. Bij dit project gaat ook het water vanuit de haven in het centrum doorgetrokken en bevaarbaar gemaakt worden, waarbij het achter de Seeligkazerne samenkomt op de Singels. Terug naar de interactieve plattegrond
27 Belastingkantoor Gasthuisvelden
Voor zover bekent (2018) wordt dit pand omgebouwd als bedrijvencomplex, waarbij het de bedoeling is dat er in het bovenste gedeelte een restaurant komt met een groot dakterras. Terug naar de interactieve plattegrond
28 Oude gerechtsgebouw
Het oude gerechtsgebouw is sinds 1 juni 2018 in bezit van de gemeente Breda. Wat de toekomstige bestemming van het gebouw wordt is op het moment van schrijven nog niet duidelijk. Terug naar de interactieve plattegrond
29 AA of Weerijs
Op deze hoek komen de AA of Weerijs samen. Dit riviertje is maar tot aan de vistrappen bij het Amphia ziekenhuis aan de Langendijk bevaarbaar. Terug naar de interactieve plattegrond
30 Sint Annakerk
Deze zogenaamde overgangskerk uit begin 1900 van architect Joseph Cuypers is ook een van de velen rijksmonumenten die Breda rijk is. In 2002 is de kerk omgebouwd tot kantoorcomplex. Terug naar de interactieve plattegrond
31 Haagweg
Deze weg is de verbinding naar het in 1942 door Breda geannexeerde Princenhage.
De eerste nederzettingen in Princenhage dateren al uit de 12e eeuw.
Richting het centrum wordt de Haagweg de Haagdijk waar aan het eind 1 van de 3 toegangspoorten naar de vesting Breda zich bevond, de Tolbrugpoort. Terug naar de interactieve plattegrond
32 Klooster van Breda
In 1889 werd het Kapucijnenklooster aan de Schorsmolenstraat ingewijd.
Al in 1625 hadden zich in Breda al kapucijnen gevestigd in gammele huisjes aan de tegenwoordige Catharinastraat maar die zijn kort daarna in 1637 verdreven toen Frederik Hendrik Breda had veroverd. In 2013 hebben de kapucijnen het klooster definitief verlaten. Het heeft nu vooral een culturele bestemming en zal hier een fokprogramma gestart worden voor de Bredase hoen. Terug naar de interactieve plattegrond
33 Tramsingel Etnafabriek
Hoewel het bedrijf al was opgericht in 1856 aan de Haagdijk is de Etnafabriek in 1888 aan de Tramsingel gebouwd en werden er sindsdien allerlei ijzergieterij producten vervaardigd. In het begin waren er 2 stoommachines draaiende voor de benodigde energie.
De meest bekende producten van Etna zijn natuurlijk de kachels en fornuizen.
In de eerste helft van de vorige eeuw groeide het bedrijf uit tot een van de beste gieterijen van Nederland met op de top 500 werknemers. In de hoogtijdagen werd 90% van de Nederlandse markt door Etna bediend omdat de producten goed en goedkoop waren.
In 1983 is de fabriek verhuisd naar Ulft en zijn de panden in 1985 gesloopt.
In 2000 is Etna overgegaan in Atag die tot op de dag van vandaag het merk Pelgrim voert. Terug naar de interactieve plattegrond
34 Belcrum
De wijk Belcrum is van vroeger uit een industrieel gebied waar bv de Bredase veiling gevestigd was, maar ook de papierhandel van Puijfelik met op het terrein het kunstwerk de Papierprikker van Marius Boender. Tegenwoordig zijn er in deze hoek een skatepark pier 15, Stek,het gezellige stadsstrand Belcrumbeach en het kunstenaars domein Electron te vinden. Ook hier staat een watertoren van meer dan 400 jaar oud wat tegenwoordig de thuisbasis voor SOAB adviseurs voor woning en leefomgeving is. Helaas gaan veel van die activiteiten verdwijnen en gaat heel het gebied drastisch op de schop. Er gaat ruimte komen voor zowel bewoning, werk, horeca en recreatie. Terug naar de interactieve plattegrond
